Hadis Şerh Literatürü adlı çalışmanın ikinci cildini oluşturan bu kitapta Ebû Dâvud, Nesâî ve İbn Mâce’nin es-Sünen’leri, Tirmizî’nin el-Câmiʻi, Ahmed b. Hanbel ve Dârimî’nin el- Müsned’leri üzerine yazılan şerhler incelenmektedir. Şerhleri tarihî ve kurumsal bağlamları, tertip özellikleri, muhtevaları, kaynakları ve etkileri gibi çeşitli açılardan ele alan kitap, hadis talebeleri ve araştırmacıları için kapsamlı bir rehber ve başucu kaynağı olmaya adaydır.

Hz. Peygamber’in söz ve fiilleri bir taraftan hadis formunda rivayet edilirken diğer taraftan amele konu olup uygulanmış ve tevârüs edilegelen bir gelenek oluşmuştur. Gerek sahabe gerekse sonraki dönemlerde hadisler, amele/uygulamaya dönüşürken çeşitli anlayışlar devreye girdiği gibi tevârüs edilen uygulamalar da hadislerin tespit ve değerlendirmesinde etkili olmuştur. Anlaşıldığı kadarıyla karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. Ancak bu etkileşimin boyutları farklı bir ifadeyle hadis-amel ilişkisinin mahi

Hadisin ayrılmaz bir parçası olan isnâd farklı bir okumaya tabi tutulabilir mi? Temel görevi hadisin güvenilirliğini tespite imkân vermek olan isnâdlar hadis tarihi bağlamında bize başka neler anlatabilir? İsnâdı literal olarak okumanın bir adım ötesine nasıl geçilebilir? İsnâdı Okumak adlı çalışma bu soruların cevaplarını aramakta ve okuyucuya farklı bir isnâd okuması teklif etmektedir. İsnâdı aktarım kalıpları (sigalar) ve içerdiği râvilerin meçhul, kadın ya da bir ailenin ferdi olması gibi nitelikleri ba

Hadis edebiyatındaki müsned türünün en meşhur örneği olan Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’inin tarihî süreçteki önemi, alımlanma biçimleri ve öne çıkan nitelikleri nelerdir? Kitap, telifinin ardından ne tür katkılarla varlığını sürdürmüştür? Araştırmalar eserin hangi yönleri üzerinde odaklanmıştır? Kitabın otorite kazanma sürecinde ilgili literatürün etkisi nedir? el-Müsned çerçevesinde oluşan literatürü kronolojik ve coğrafi dağılım, çalışma türleri, müelliflerinin mezhebî aidiyetleri ve çalışma konularından

İslâmî ilimler yanında fenni ve beşeri ilimlerin de teşekkül ettiği ilk beş asır, İslâm düşünce tarihinde en canlı tartışmalara sahne olmuştur. Hadis tarihinde rivayet asrı olarak da bilinen bu dönemde İslâmî ilimler sahasında önemli kaynaklar tedvin ve tasnif edilmiş, hadis ilminin de en önemli temel külliyatı bu dönemde ortaya çıkmıştır. Eserlerin telif sürecinde bir taraftan da en temel kavram ve ıstılahlar tartışılmaya devam etmiş, siyasi, itikadi ve fıkhi manada bir çok fırka ve grup bu dönemde tarih s

İslâm'ın Kur'an'dan sonraki ikinci temel kaynağının sünnet olduğu konusunda şüphe yoktur. Ancak geçmişten günümüze sünnetin dindeki yeri konusunda çeşitli itirazlar gündeme gelmiştir. Özellikle XIX. yüzyılda Mısır ve Hind Altkıtası'nda sünnet aleyhtarlığının yoğunluk kazandığı görülür. Sünnet karşıtlığının bu bölgelerde yoğunlaşmasında, modernizm cereyanları yanında müsteşriklerin de rolü bulunduğu anlaşılmaktadır. Bölgedeki İslâm âlimleri sünnet çevresinde oluşan bu iddia ve itirazlara çeşitli cevaplar

İlk örneklerini Hz. Peygamberin uygulamaları ve tavsiyelerinden alan İslâm eğitimi, kendine has çerçevesi içerisinde kurumlaşmış ve bu eğitimin âdâb denilen uyulması gerekli kâide ve uygulanması lüzumlu teknikleri, zaman içinde müstakil eserlerle ortaya konulmuştur. Daha önce, Hatib Bağdadîye Göre Hadis Öğrenimi adıyla birkaç kez basılmış olan ve bu defa iki bölümlü bir muhtevâya kavuşturduğumuz bu kitapçıkta günümüzün hadis öğrenimine hem tarihî boyutta bakmaya hem de günümüzdeki durumu belli ölçüde yansıt

Sünnetin bünyesindeki önemli meselelerden biri de İslâmi edebiyatta muhtelif yönlerden ele alınmış, zamanın şart ve imkânları nisbetinde işlenmiş olan nesih konusudur. Ancak bu konu, zaman zaman yeniden ele alınma ve yeni çalışmalara ihtiyaç duyma istidadındadır! Bu bakımdan gerek teorik nesih meseleleri ve gerekse örnekler üzerinde oldukça toplu, mukayeseli bilgi edinmek isteyenler için bu eserin hizmet vereceğini ümit etmekteyiz. Ayrıca bu çalışmanın en mühim neticelerinden birisi belki de birincisi sünn

XIX. asrın sonuna doğru hadis ve Sünnet tartışmalarında daha önce hiç görülmeyen haricî unsurlar etkili olmaya başlamış, birçok temel hadis yazmaları oryantalistler tarafından neşredildikleri gibi, hadisin sübûtu, delil olma değeri, sıhhati gibi birçok konu gayr-i müslimler tarafından tartışılır olmuştur. Günümüzde, oryantalistik çalışmalar hadis ilminin vazgeçilmez bir parçası hâline gelmiştir. Türkiye’de ve İslâm dünyasında oryantalistik hadis çalışmalarına yönelik tenkit, tanıtım, tahlil, tercüme-telif v

Bir isnâdda aile fertlerinin bulunmasının hadis tarihi bakımından anlamı nedir? Gerçekten oryantalistlerin iddia ettiği gibi aile içi bilgi aktarımıyla bize ulaşan hadislere güvenemez miyiz? Aile isnâdlarını çevreleyen sosyal ve tarihî şartlar nelerdir? Elinizdeki çalışma mezkûr soruları hicri ilk bir buçuk asırda ailenin hadis naklinde icra ettiği rolü ve aile isnâdlarının oluşum sürecini ortaya koyarak cevaplamaktadır. Aile isnâdlarının oluşumunda dikkat çeken ve aynı zamanda tedvin öncesi ve sonrası hadi

Hz. Peygamber ilahi emirleri tebliğ etmekle kalmamış, dini bilfiil yaşamış ve tatbik etmiştir. Ne var ki, Müslümanların en tabii hak ve vazifesi olan Peygamberini olduğu gibi tanıma keyfiyeti, hadis diye uydurulan sözlerle güçleştirilmiştir. İşte elinizdeki bu kitapta hadis uydurma hareketinin ne zaman başladığı, insanları hadis uydurmaya sevkeden amillerin neler olduğu etraflıca incelenmiş, hadislerin uydurulmasında ve yayılmasında rol alanların durumları araştırılmıştır. Ayrıca, hadis uydurma hareketi ka

Hadis hakkındaki oryantalist çalışmalar bize neler söyler? Onlara göre hadisler nasıl nakledilmişti? Özellikle hadislerin tek râvili tariklerle nakledilmesi onlar için ne ifade ediyor? Elinizdeki kitap bu gibi soruları cevaplamayı hedefliyor. 19 yüzyıl itibarıyla ivme kazanan akademik oryantalizm çalışmaları içerisinde hadis araştırmaları önemli bir yer tutar. Ancak hadis alanındaki baskın oryantalist söylem, hadis literatürüne yaklaşım bakımından İslâm medeniyeti içerisinde geliştirilen hareket tarzından o

"Medâru'l-İslâm" terimi hicrî üçüncü asırdan itibaren kimi muhaddislerce ya bütünüyle İslâm'ı ya da İslâm'ın fıkıh, âdâb, beşeri ilişkiler gibi herhangi bir alanını bir kaç hadis-i şerif ile kavrayıp yorumlamanın mümkün olduğunu anlatmak üzere kullanılmaya başlanmıştır. İmam Nevevî (v. 676) ise, me'sur duaları topladığı el-Ezkâr adlı meşhur eserinin sonuna el-Ehâdisü'l-leti aleyhâ medâru'l İslâm başlığı altında, kendisinin ilavelerini de kapsayan 30 hadislik müstakil bir kısım eklemiştir. Dinimizin i

XIX. ve XX. yüzyıllar genelde İslâm özellikle de hadisle ilgili oryantalist çalışmaların yoğun olduğu bir dönemdir. Bu asırlarda yaklaşık altı yüz civarında oryantalist, telif, tercüme, neşir, ansiklopedi maddesi olmak üzere iki bine yakın çalışma yapmıştır. Bu dönemde oryantalist hadis anlayışının temelini Ignaz Goldziher atmış, Joseph Schacht ve onu takiben Gautier Herald A. Juynboll geliştirmiştir. Oryantalistlerin üstadı kabul edilen Goldziher'in eserleri özellikle müsteşrikler arasında en önemli kaynak

Hz. Peygamber, içinde doğup büyüdüğü Arap toplumunun bir üyesi iken nübüvvetle görevlendirilmişti. O dönem Arap toplumu, tamamen geleneklerin belirlediği kurallara göre davranmaktaydı. Bu durumda Hz. Peygamberin geleneklerle ilgili bir tavır belirlemesi gerekiyordu. Onun gelenekler karşısındaki tavrı; bazı geleneklerin iptali, bazılarının tashihi ve bazılarının da aynen devamı şeklinde olmuştur. Tashih edilen ve aynen devam ettirilen gelenekler, Hz. Peygamberin onayından geçmiş olmakla, Müslümanlar tarafınd

Hadis usûlü, Hz. Peygambere ait bilgilerin aslına uygun nakli ile Ona ait olanla olmayanı ayırt etmek amacıyla konulan prensipleri belirleyip bunlarla ilgili terimleri konu edinen bir ilimdir. Sözü edilen prensipler büyük çoğunluğu rivâyet döneminde olmak üzere tarihi süreçte ihtiyaca göre belirlenmiş, uygulanmış ve geliştirilmiştir. Bu sebeple hadisle ilgili rivâyet prensiplerini ve oluşan kavramları doğru olarak kavrayabilmek tarihi süreç içindeki gelişimlerini dikkate almayı gerektirmektedir İlahiyat Fak

Hz. Peygambere ait açıklamaların lafzen ve mânen rivâyeti, şifâhî ve yazılı nakli, tedvin ve tasnifi, Resûl-i Ekreme ait olup olmadıkları, yorumlanmasında kullanılacak yöntemler ve benzeri hususlara yönelik faaliyetler tarihsel bir süreci oluşturmaktadır ki buna, Hadis Tarihi denilmektedir. Söz konusu tarihin başlangıçtan günümüze kadar geçirmiş olduğu gelişim sürecinin bilinmesi elbette zarurîdir. Özellikle hadis/sünnet hakkında araştırma yapanların, bu tarihî süreçteki farklı yaklaşımları çok iyi bilmeler

Bir bilim dalıyla ilgili çalışma yapmanın şartlarından biri, onun tarihini iyi bilmektir. Bu anlamda biyografi çalışmalarının hadis tarihi açısından önemi büyüktür. Bunun bilincinde olan muhaddisler, her dönemde hadis âlimlerine dair vefeyât, tabakât ve terâcim eserleri telif etmek suretiyle bizlere muazzam bir ricâl edebiyatı mirası bırakmışlardır. Genellikle eski dönem âlimlerinin konu edinildiği bu tür çalışmalarda, yakın dönem ilim adamlarına düşen payın azlığı dikkati çekmektedir. Oysa yakın dönemde ya

Günümüzde yoğun şekilde yaşanan kültürlerarası mücadele ortamında, İslâm kültürünün kendi özelikkleri içinde kalabilmesi ve Müslümanların ondan bu kapsamda yararlanabilmesi, sünnetin ve sünnete bağlılık meselesinin yeniden tetkikini zorunlu hale getirmiştir. Bunun için öncelikle İslâm Dinini, teori ve bilhassa pratik olarak sağlıklı bir şekilde öğrenmek gereklidir. Bu da ancak ilk nesli incelemekle mümkündür. Zira sahâbe dönemi, zengin bir İslâmî yaşayışın inkâr edilemez kesinlikte görüldüğü dönemdir. Sünn

İslâm'ın ilim ve amele dayalı kültür ve medeniyet tarihine rengini veren, damgasını vuran iki ana damar Kur'ân ve Sünnet/Hadis'tir. Fert ve toplum, bu iki damardan akıp gelen "nûr" ile karanlıktan aydınlığa çıkar. İslâm kültür ve medeniyetini inşa eden harcın kimyasına, bu nûrun taşıdığı renkler karışır. Elinizdeki eserde, genellikle ibadetle ilintili olarak müslümanın hayatını tanzim eden ezan, selam ve vakıf uygulamaları gibi kaynağı hadis ve sünnet olan bildik örneklerin dışında, müslüman Anadolu ve