Fertler, Şer'in (hukuk düzeninin) kendilerine tanıdığı haklara bir tecâvüz olmadığı, bunlara riâyet edildiği müddetçe, başkaları ile ihtilâfa düşmezler. Herkes, hukuk düzenince belirlenen kurallara aynen uysa idi, fertler arasında hiçbir ihtilâf doğmazdı. Ancak bu ideal bir durumdur. Toplum hayatında esas olan da bu ideal durumdur. Fakat istisnai olarak hukuk düzeninin fertlere tanıdığı haklar ihtilaflı olabilir. Bu, bir kimsenin başkasının hakkını kasden tanımaması, onu ihlâl etmesi şeklinde olabilir. F

İnsanoğlunun içinde doğduğu, büyüdüğü ve hayata katıldığı en küçük sosyal ünite olan aile, aynı zamanda bir ahlâkî ve hukukî yapıdır da. Temel çerçevesini Kur´ân´ın çizip ayrıntılarını Hz. Peygamberin Sünneti´nin belirle¬diği ve müc-tehid fakihlerin de bu iki kaynağa getirdikleri yorumlarla geliştirip sistemleştirdikleri İslâm Aile Huku¬kunun temel esprisi şudur: Aile bireylerinden hiç kimse¬nin haksızlığa uğra-madığı, fıtrattaki kadın-erkek nitelikle¬rine uygun ve sevgi temeline dayalı bir aileyi kurmak v

Özgün ismiyle Fıkıh, modern karşılığıyla İslâm hukuku; bireysel, toplumsal ve toplumlararası hayata ilişkin amelî yani eyleme bağlı İslâmî hükümleri tesbit eden ve yorumlayan ilim dalının genel adıdır. Müslüman birey ile Allah arasındaki iletişim anlamına gelen ibadetler ile bireyin ve toplumun siyasî, iktisadî ve hukukî eylemlerini düzenleyen kurallar ve bunların özel kaynaklardan çıkarılma yöntemleri bir bütün halinde bu ilmin çerçevesini çizer. Elinizdeki kitap, İslâm hukukuna ilgi duyan ve onu kurum

İnsan davranışıyla ilgili dinî hükmün kaynaklarını, bu kaynaklardan hüküm çıkarmanın yollarını, hükmün mahiyetini ve ictihadın kurallarını inceleyen fıkıh usûlü, İslâmî ilimlerin önderidir. Çünkü dini anlamanın ve onun adına konuşmanın hem yöntemini belirleyen hem de yetkisini veren ilim, fıkıh usûlüdür. Öyle ki, fıkıh usûlü bilinip kavranmadan ne Kur'ân-ı Kerim tevil edilebilir ne Hz. Peygamber'in hadis-sünneti tespit edilip anlaşılabilir ne yeknesak bir inanç esasları dizgesi ne derûnî-vicdanî hissiyat ve

Tanzimat, yüzyıllarca geniş bir coğrafyaya hükmetmiş Osmanlı Devleti’nin, sorunlarıyla yüzleşerek çözüm arayışlarına girdiği bir dönemdir. Sorunların büyüklüğü ve acil çözüm ihtiyacı, modernizmin de etkisiyle İslami ilimleri yeni birtakım meydan okumalara maruz bırakmıştır. Bunlardan biri hukuk ve yargı alanında meydana gelen gelişmelerdir. Bu dönemde yargı sistemi bozulan devlet, Batı’daki gelişmelerin de etkisiyle hukuk ve yargı sahasında ıslahat çalışmalarına girişmiştir. Bu çalışmaların mahiyetini ve et

Bu çalışmanın amacı İslami Finans standartları arasında en yaygın ve etkili olarak kabul edilen ve benzerleri arasında en detaylı metin olan AAOIFI standartlarının fıkhi dayanaklarını analiz etmektir. Yaşadığımız dünyada İslami Finans alanı her geçen gün gelişmekte, bu alanda ortaya çıkan yeni meselelere yeni çözümler aranmakta ve bu çözüm arayışına pek çok kurum ve kurul iştirak etmektedir. İslami finans alanındaki problemleri keyfiyeti ve hızı dünyadaki ilgili kurumların riayet edeceği bazı genel ve ortak

Hanefî mezhebinin teşekkül süreci, temelleri sahâbe döneminde atılan ve tâbiûn döneminde bir gelenek haline gelen ehl-i re’y ekolünün temsilcileri, Ebû Hanîfe ve öğrencilerinin öncülüğünde başlamıştır. Bir mezhebin kurumsallaşmasında sonraki nesillerin kurucu imamlara aidiyet geliştirmesi, onların görüşlerini rivâyet ve tedvin etmeleri, çalışmalarını onların metotları çerçevesinde yapmaları ve mezhep eğitiminin kurumsal bir yapıya bürünmesi, büyük önem arz etmektedir. Ebû Hanîfe’nin öğrencilerinin ve sonrak

İlk inen âyetler arasında Rab-kul ve insan-eşya ilişkisine dair hükümler de bulunduğu için fıkhın tarihçesi Mekke dönemiyle başlamış olmaktadır. Kur’ân’ın Medine döneminde yoğunlaşacak olan normatif düzenlemeleri genellikle çerçeve hükümler koymak şeklinde olmuş, ayrıntılar Hz. Peygamber tarafından beyan edilmiştir. Rasûl-i Ekrem’in irtihalinden sonra sahâbe, karşılaştıkları olayları iki ana kaynağa bağlı kalarak çözümlemeye çalışırken önemli bir kısmı, reye başvurup aklî ve gâî istidlâl yollarını da kullan

Hz. Peygamber'in İslam'ı bir inanç ve hayat nizamı olarak insanlığa tebliğ edip yaşantısıyla örnek bir biçimde uygulamaya koymasını kendilerine rehber edinen Müslümanlar ilk günden itibaren onun bildirdiği esaslardan yola çıkarak fıkıh ve hukuk sistemlerini ortaya koymaya çalışmışlardır. Hz. Peygamber'den sonra sahabe ve tabiin dönemlerinde İslami ilimler bir bütün halinde, birbirinden ayrılmamış haldeyken, İmam Ebu Hanife'nin (150/767) yaşadığı dönemde bu ilimler gelişerek müstakil ilim dalları ha

İslam iktisadı fikri, daha âdil bir dünya kuramayan ve böylece insanlığın refaha ve felaha kavuşmasında öncülük edemeyen ekonomik sistemlere bir tepki olarak doğmuştur. Bu sistemlerden komünizm fıtrata aykırı hareket ettiği için çökmüştür. Kapitalizm uyguladığı ekonomi politikaları nedeniyle dünyanın adalet ve merhamet kodlarını bozmaya devam etmektedir. Bu kitap, dünyanın yeni bir ekonomik sistem ihtiyacını karşılamaya aday olan İslam iktisadının diğer ekonomik sistemlerden zihniyet olarak farkını ve fıkıh

Fıkıh mezhebleri, hicrî ikinci asrın ortalarında başlayıp dördüncü asrın ilk çeyreğine kadar devam eden bir zaman diliminde teşekkül süreçlerini tamamlamışlardır. Dört büyük Sünnî fıkıh mezhebinden birisi olan Şâfiîlik, belli bir tarihten itibaren Hanefîlikle birlikte en yaygın iki fıkıh mezhebinden birisi olarak kabul edilmiştir. Mezhebin imamı olan Şâfiî, Mekke ve Medine'de dönemin önde gelen Ehl-i Hadis temsilcilerinin derslerine katılmış, daha sonra gittiği Bağdat'ta Ehl-i Re'y birikimiyle tanışmıştır.

Her devirde ilmî, iktisâdî, sosyal ve kültürel alanlarda ibadete ve muamelata ait yeni meseleler ortaya çıkmış ve ilim adamlarını meşgul etmiştir. Bu meselelerin ortak özellikleri yeni olmaları, insanların günlük yaşantılarını ilgilendirmeleri, çözümlerinin bulunmamaları, zor anlaşılmaları ve doğru analiz edilmelerinin önünde bazı engellere sahip olmalarıdır. Yeni meselelerin çözümsüz bırakılması İslam’ın evrenselliği ve İslam fıkhının esnekliği ilkesine aykırı görüldüğü için üzerlerinde çalışma yapılması i

Dinî bilgilerin konularına, içeriklerine ve yöntemlerine göre özelleşmeye başladığı 2./8. yüzyıldan itibaren yerleşen kullanıma göre “fıkıh” terimi ile, İslâm’ın ana kaynakları yanında bunların onay verdiği diğer kaynaklara dayanan ve hüküm çıkarabilme gücüne sahip fakihler (müctehidler) tarafından yine bu kaynaklarca reddedilmeyen yöntemler kullanılarak çıkarılmış olan amelî hükümler kastedilmektedir. Amelî hüküm kavramı da ibadetler yanında gerek bireysel gerek toplumsal ve toplumlararası hayatı düzenleme

Elinizdeki derleme, herhangi bir hukuk sistemi için vazgeçilmez öneme ve değere sahip iki kavramı öne çıkarmaktadır: Makâsıd ve İctihad. Gelişen ve değişen toplumsal şartlara koşut olarak hukukun canlılığını koruyarak gelişmesi ictihada; bu canlı gelişimin kanun koyucunun/şâriin muradı istikametinde olması makâsıda riayete bağlıdır. Bu açıdan makâsıd ve ictihad, biri diğerinden ayrılmayacak ölçüde birbirini gerektiren bir gerçekliğe işaret etmekte; somut hukukî olay veya işlemin bulunduğu bağlamda soruna m

Değerli şeyler, ekseriyetle herkesin rahatça ulaşabileceği yakınlıkta bulunmaz. Değerli şeyleri elde etmek için de çoğu zaman bir alete ve araca ihtiyaç duyulur. İşte fıkıhta usul, alet ve araç mesabesindedir. Fıkıh usulü külliyatı Müslümanların hukuk bilincini ve hukuk yapma tekniğine verdikleri önemi ortaya koyan çok önemli bir göstergedir. Bu külliyatı oluşturan ve bize miras bırakan gayretli ilim adamlarımızı rahmetle ve minnetle yâd ederiz. Son yüzyılda fıkıh usulü külliyatının ders notları mahiyetinde

İlahiyat fakültelerinde uzun yıllar usulü fıkıh okuttum, gördüğüm manzara şudur: Haftada dört saatle tam teşekküllü bir usulü fıkıh kitabı bitirilemiyor. Bu sebeple usulün öncelikli meselelerini haftada dört saatlik bir derste bitirilebilecek hacimde özetlemeyi denedim. *** Usulü fıkhın İslami ilimlerin her dalı için olmazsa olmaz bir disiplin olduğunu hesaba katarak: Anlaşılmasını kolaylaştırmaya çalıştım. Terimlerini anlaşılır kılmayı denedim. Ta ki, diğer ilimlerle meşgul olanlar da bir nebze usu

İslam hukukunun miras hükümlerinden söz eden dalına Ferâiz ilmi denir. Bu ilim dalı, kuralları Kur'ân-ı Kerim'de ayrıntılı bir şekilde düzenlendiği için erken dönemlerde oluşumunu tamamlamıştır. Ülkemizde isteyenler miras paylaşımında Ferâiz hükümlerini uygulayabilmekte ve miras paylarının tespiti için din görevlilerine başvurabilmektedir. Diğer taraftan bazı öğretim kurumlarında İslam miras hukuku ders olarak okutulmaktadır. Hukuk fakültesi öğrencileri de beşeri hukukla mukayese yapmak amacıyla İslam miras

Eski milletlerin hepsinin kendilerine mahsus kanunları, hukukları vardı ve bunlar müdevven hale getirilmişti. Bununla beraber mücerret ve nazarî olarak hukuk ilminden bahseden bir eser, meydana getirilmemişti. Bu konuda ilk eseri, İmâm Şafiîi (öl. 204) er-Risâle adıyla te lifetti. Bu faaliyet, Müslümanların hukuk ilmi üzerinde çalışma mahsullerinin en büyüklerinden birini teşkil eder. Müslümanların usûlü l-fıkh (Hukukun kökleri, kaynakları) adını verdikleri bu ilim, hukuk felsefesinden, hükümlerinin kaynak

Memlükler döneminin önde gelen Hanefî fakihlerinden olan Bedruddîn Aynî (ö.855/1451), Antep'te doğmuş, daha sonra dönemin ilim merkezi olan Mısır'a göç etmiş ve orada vefat etmiştir. Bu dönemde iki defa Hanefî başkadılığı olmak üzere önemli pek çok idarî görevi icra etmiştir. Aynî'nin Hanefi mezhebinde muhaddis fakihlerden olmasını sağlayan asıl amil, Mısır'da aldığı hadis eğitimi olmuştur. Onun Hadisçi kimliği fıkıh anlayışının hadis merkezli olmasını sağlamıştır. Hanefî mezhebini hadisle destekleyen Aynî,

Şihâbeddîn Karâfî, (VII./XIII.) asırda Mısır'da yaşamış bulunan Mâlikî fıkıh ve usûl âlimidir. Mezhep içerisinde gösterdiği faaliyetler sebebiyle mezhebin imamlarından biri olarak kabul edilen Karâfî diğer bilginler arasında özellikle dil, mantık ve felsefe benzeri ilimlerde temayüz etmiştir. Akli ilimlere hâkimiyeti sebebiyle fıkıh usulünde kendi çağına ve sonrasına damga vuracak bir yetkinlik kazanan Karâfî, asıl olarak maslahat ve makasıd temelli hukuk düşüncesine dayalı ictihadın tesisine yaptığı vurgu