Sahih-i Buhârî nüshaları arasındaki farklara ve kimi nüshalardaki hatalara değinen çalışmalar nispeten erken dönemde başlamıştır. Fakat günümüz Sahîh baskılarında kullanılan Yûnînî nüshası temelinde hataları ele alan bir çalışma yok gibidir. Sahih-i Buhârî nüshalarının tanıtıldığı ve aralarındaki farkların makul bir izahının yapılmaya çalışıldığı bu kitap, yaygın olarak bilinen Yûnînî nüshası yanında pek bilinmeyen Sagânî nüshası ve Sehârenfûrî haşiyesi temelinde söz konusu hataları ele almakta ve önemli y

Dinin ikinci temel kaynağını teşkil eden Hz. Peygamber'in sünneti esas itibariyle bize hadisler, yani gerek şifâhî gerekse yazılı olarak nesilden nesile intikal eden haberler vasıtasıyla ulaşmıştır. Dolayısıyla bu haberlerin hangisinin doğru ve orijinal (sahih), hangisinin yanlış ya da sahte (zayıf/uydurma) olduğunu tespit etmek büyük önem taşımaktadır. Hadis tenkid ve tevsîki adı verilen bu değerlendirme ve tespit çalışması geçmişten günümüze ulemânın en önemli faaliyet alanlarından birini oluşturmuştur.

Sened ve metin olmak üzere iki kısımdan oluşan bir rivayetin sahih sayılabilmesi için her iki kısmının da güvenilirlik açısından bazı şartları taşıması gerekmektedir. Sünnî İslam dünyasındaki dört büyük fıkhî mezhepten biri olan Hanefî Mezhebinin hem usûl hem de fürû-ı fıkha dair eserlerinde, hadisle amel edebilmek için gerek sened gerekse muhtevaya dair tenkit kriterlerinin detaylı olarak ele alındığı görülür. Hanefî fakihlerin hadis tenkidi ile ilgili görüşlerini, sened ve muhteva tenkidi başlıkları ile b

Hz. Peygamber'in ev sahibi, "Mihmendâr-ı Rasûlullah" ünvan ve şerefine eren, İstanbul'un aziz misafiri, Ebû Eyyûb Halid b. Zeyd el-Ensârî (radıyallahu anh) şecaat, sabır ve takvâ sahibi, gazâ ve cihad sevdalısıydı. Onun hayatı bir yılı hariç cepheden cepheye koşarak, cihad ederek geçmiştir. Medine'den İstanbul'a uzanan memâtı ve gözlerimiz önündeki mezarı buna şahittir. Necip milletimizin "Eyyüp Sultan" diye gönül tahtını açtığı mücâhid sahabiyi bu niyetle ziyaret etmeli ve onun rivayet ettiği hadislerden s

Maveraünnehirli Hanefi alim Kadı Ebu Zeyd ed-Debusî (430/1039), Hanefi mezhebi usul tarihinde bir dönüm noktası teşkil eder. Debusi, Hanefi mezhebinin entelektüel olarak Irak bölgesinden Maveraünnehir bölgesine taşındığı bir dönemde, hicri dördüncü asrın sonu-beşinci asrın başında yaşamıştır. İlk kez Ebu Bekir el-Cessas (370/981) tarafından el-Fusul fi'l-usul'de bütün hatlarıyla ortaya konulmuş bulunan Hanefi fıkıh usulü anlayışı, Debusî'nin usul eseri Takvimü'l-edille'de klasik tarzına çok daha yakın bir n

Sünnet-i seniyye'nin yazılı bilgi ve belgeleri olan hadis-i şerifler üzerinde giderek yoğunlaşan bir eleştiri akımı dikkat çekmektedir. İleri sürülen iddialar, rastgele yapılan değerlendirmeler ne yazık ki insanımızda hadisler üzerinden sünnete yönelik tereddütler uyanmasına, dolayısıyla risâlet kurumu ve İslâm algısında kuşkuların doğmasına vesile olmaktadır. Hele de söz konusu iddiaları ileri sürenler "ilâhiyatçı"lar olunca, etki daha da büyümektedir. Bu durum, din pratiğini önleyip Hz. Peygamberin risâ

Son dönemlerde hadise, dolayısıyla hadisin islam dinindeki konumu ve değerine irtifa kaybettirme yönünde ciddi çabalara rastlanılmaktadır. Bu çabaların bir kısmı kasıtlı olsa da, diğer kısmı gerçekten bazı problemleri rasyonelleştirememekten kaynaklanmaktadır. Elinizdeki bu eserde, akademik hayatımızda kaleme aldığımız, dikkat çeken konularla ilgili makalelere yer verilmiştir. Önemli bir kısmı güncel hadis problemleri veya problemli olduğu iddia edilen alanlarla ilgilidir. Bu eser okunduğunda, bazı problem

Bir hadisi veya hadisleri araştıracak kişide, onu ana kaynaklardan alma, hadîs ilimlerine ve ıstılahlarına vakıf olma ve ön yargılardan uzak durma gibi daha ilk başta bulundurması gereken bazı özellikler vardır. Hadîs karşısındaki duruşunu bu şekilde hazırlayan kişinin hadîsi değerlendirebilecek sağlıklı bir altyapıya sahip olduğu söylenebilir. Esasen hadîsi bütüncül bir tarzda değerlendirme işlemi bu aşamadan sonra başlayacaktır. Buna göre, sırasıyla; önce hadîsin sıhhati sened ve metin tenkidi bütünlüğünd

XV. yüzyılda İspanyol Kardinal Segovia'lı John (ö. 1458) gibi bazı din adamlarının Müslüman dünyanın askerî ve siyasî manevralarla alt edilemeyeceğini söyleyerek İslâm'ın teolojik argümanlarla önlenmesine yönelik önerileri o dönemde gerçekleştirilemese de özellikle XVII. ve XVIII. yüzyıllarda hayata geçirilmeye başlamıştı. Zira genel olarak Doğu ve Uzak Doğu toplumlarını, özel olarak da İslâm tarihini konu edinen oryantalizmin ilk temelleri bu dönemde atılmıştı. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda temelleri atılan

Bu kitap, Hz. Peygamber'e Yahûdî ve Hristiyanlar'ın yönelttikleri soruları ve cevaplarını incelemektedir. Çalışma, İslâmî kaynaklar esas alınarak hazırlanmıştır. Zaten bu konuda Yahûdî ve Hristiyanlar'ın ilk hicrî asırlarda yazılmış kaynak niteliğinde kitapları bulunmamaktadır. Konuyla ilgili müracaat edilecek kaynaklar, Kur'ân-ı Kerîm ve hadîslerdir. Sorular ve cevaplar; bahsi geçen meselelere İslâmiyet'in, Yahûdîlik'in ve Hristiyanlık'ın yaklaşımlarını yansıtmaktadır. İncelenen mevzuları, Hz. Peygamber'in

İlahiyat Fakülteleri lisans programlarında haftada üç saatlik bir Hadis Usulü dersi bulunmaktadır. Bu derste, fakülte öğrencilerine Hadis Usulünün pratik meselelerini detaya inmeden kavratacak bir uygulama gerekmektedir. Dilimizde yayınlanmış bulunan Hadis Usulü kitaplarının hiç biri böyle bir program imkânına göre hazırlanmış değildir. Bu sebeple biz, birkaç yıllık tecrübelerimize dayanarak bu ihtiyacı karşılamak üzere Hadis Usulü adlı eserimizi kaleme aldık. Ayrıca bu baskıya Bir hadis nasıl okunur/okutu

Akademik araştırmalarda Mezhepler Tarihi açısından kısmen ele alınsa da, Şîa'nın Tefsir ve Kelâm sahalarına dair temel kanaatleri erken dönem eserleri üzerinden yeterince çalışılmamıştır. Hadis sahasında da durum pek farklı değildir. Şiî hadis edebiyatı, hadis usûlü, Şiî düşüncede öne çıkan âlimler ve eserleri, farklı Şiî ekollerin bazı hadis meseleleri etrafındaki kanaatleri gibi pek çok konu doktora düzeyinde çalışılmaya müsait ise de, ülkemizdeki Şiî hadis araştırmalarına katkı sağlamak amacıyla kaleme a

Hadise ait ilmî disiplinler arasında metnin aslını tespit etmede merkezî konumda olan cerh ve ta?dîl ilminin tarihî süreci tetkik edilirken üzerinde durulması gereken en önemli dönemler arasında İslâmî ilimlerin teşekkül ettiği II. (VIII) yüzyıl yer alır. Zira bu dönemde ricâl tenkit faaliyetleri ilmî bir hüviyet kazanmış, tenkit esasları ve kavramları konulmuş ve bu dönemde oluşan râvî eleştiri birikimi sonraki dönem ricâl tenkitlerinin gelişiminde tayin edici unsur olmuştur. II. (VIII) asrın, sonr

İslam dininin iki temel kaynağı olan Kur'ân-ı Kerîm'i ve Hz. Peygamber'in söz, fiil ve takrirlerinden oluşan sünnetini günümüze ulaştıranların ilk halkasını, hem Kur'ân-ı Kerîm'de hem de hadis-i şerîflerde övülen ve ?İslam medeniyetinin kurucu nesli" olarak nitelendirilen sahâbe nesli oluşturmaktadır. Sahâbîlerin hayatı, kişilikleri, sayıları, sünnete olan bağlılıkları, âdil olup olmadıkları ve kime sahâbî denilip denilmeyeceğiyle ilgili bilgiler yanında onların tespiti de önemli bir konudur.

Hadisin sıhhatini tesbitte isnada öncelik verilmiş olması, râvilerin rivayet açısından ehliyetlerini araştırmayı gerektirmektedir. Râvileri bu yönden inceleme görevini cerh ve ta?dîl ilmi üstlenmiştir. Münekkit muhaddisler râvilerin hadis rivayetine ehil olup olmadıklarını geliştirdikleri özel cerh ve ta?dîl terminolojisini kullanarak ifade etmişlerdir. İsnad tenkidinin sağlıklı yapılabilmesi cerh ve ta?dîl lafızlarının ve bunların delâlet ettikleri anlamların doğru olarak bilinmesini gerektirmektedir. Hadi

Akaid konuları denilince iman inanç ve gayba dair hususlar anlaşılmaktadır. Günümüzde belki en çok tartışılan hadisler inanç ve gaybla ilgili olanlarıdır. İnanç ve gaybla ilgili haberlerin çoğu haber i vahid olduğu için insanlar daha rahat tenkit yapabilmekte veya öyle zannetmektedir. Bazıları ise Hz. Peygamberin gaybı bilemeyeceğinden yola çıkarak bu tip hadisleri toptan reddedebilmektedir. En dengeli yol akaid hadislerini Kuran ışığında ele almak ancak acele edip reddetmeden anlamanın imkanlarını sonuna k

Vaazlarımızda kullandığımız, günlük hayatımızda birbirimize hatırlattığımız, kitaplarımıza koyup serlevha ettiğimiz, internet ortamında tedavülde olan nice hadîs vardır. Elbette bunlar içinde çokça sahih hadis vardır. Ama bu hadîslerin bazısı vardır ki, uydurmadır, bazısı çok zayıftır, bazısının aslı yok, bazısı ise kitaplarda bile mevcut değildir. Aslında bu, günümüzün sorunu da değildir. Eskiden beri var olan sorunlardan biridir. Bu hadîslere dikkat çekmek ve onları değerlendirmek kaçınılmazdır. Bu hadîsl

Hadis Tetkikleri, daha önce çeşitli dergilerde tarafımızdan neşredilen 21 yazıdan teşekkül eden bir kitap çalışmasıdır. Bu yazıların büyük bir kısmı ulusal/ uluslararası hakemli dergilerde araştırma makalesi olarak neşredilmiş, bir kısmı da ulusal/ uluslararası sempozyumlarda tebliğ olarak sunulmuş ve tam metin bildiri kitaplarında basılmıştır. ?İşte böylece, siz insanlara şahit olasınız, Peygamber de size şahit olsun diye sizi vasat (adaletli, itidalli ve örnek) bir ümmet yaptık" (Bakara 2/143) âyetinin yü

Kimi "önce vatan" der, kimi "önce insan". Kimi "önce para" der, kimi "önce kavga". Kimi "önce emek" der, kimi "önce sermaye".. Kimi "önce iş" der, kimi "önce tahsil".. Kimi "önce araba" der, kimi "önce petrol".. Kimi "önce ekonomi" der, kimi "önce demokrasi". Kimi "önce seçim" der, kimi "önce geçim".. Kimi "önce Coo" der, kimi "önce Hans". Kimi "önce kredi" der, kimi "önce avans".. Kimi "önce can" der, kimi "önce canan". Kimi "önce parti" der, kimi "önce cemaat".. Kimi "önce kadro" der, kimi "önce unvan!."