XIX. asrın sonuna doğru hadis ve Sünnet tartışmalarında daha önce hiç görülmeyen haricî unsurlar etkili olmaya başlamış, birçok temel hadis yazmaları oryantalistler tarafından neşredildikleri gibi, hadisin sübûtu, delil olma değeri, sıhhati gibi birçok konu gayr-i müslimler tarafından tartışılır olmuştur. Günümüzde, oryantalistik çalışmalar hadis ilminin vazgeçilmez bir parçası hâline gelmiştir. Türkiye’de ve İslâm dünyasında oryantalistik hadis çalışmalarına yönelik tenkit, tanıtım, tahlil, tercüme-telif

Istılahlar, ilim dallarının ayrılmaz parçalarıdır. İlim dalının mensupları kendilerini onlarla kısa yoldan ifade ederler. Bunun için büyük öneme sahiptirler. Hadis ilmi için de, tabii olarak aynı durum söz konusudur. Bu ilim dalının diğer ilimlerle ilgisi düşünüldüğünde onda, konunun daha geniş boyutlara sahip olduğu söylenebilir. Hadis sözlükleri, garîbu'l-hadîs isimli çalışmalarla III./IX. asrın başlarına kadar varan uzun bir geçmişe sahip olmakla beraber, hadis ıstılah sözlükleri böyle değildir. Bu türde

Akaid konuları denilince iman inanç ve gayba dair hususlar anlaşılmaktadır. Günümüzde belki en çok tartışılan hadisler inanç ve gaybla ilgili olanlarıdır. İnanç ve gaybla ilgili haberlerin çoğu haber i vahid olduğu için insanlar daha rahat tenkit yapabilmekte veya öyle zannetmektedir. Bazıları ise Hz. Peygamberin gaybı bilemeyeceğinden yola çıkarak bu tip hadisleri toptan reddedebilmektedir. En dengeli yol akaid hadislerini Kuran ışığında ele almak ancak acele edip reddetmeden anlamanın imkanlarını sonuna k

Hadisin sıhhatini tesbitte isnada öncelik verilmiş olması, râvilerin rivayet açısından ehliyetlerini araştırmayı gerektirmektedir. Râvileri bu yönden inceleme görevini cerh ve ta?dîl ilmi üstlenmiştir. Münekkit muhaddisler râvilerin hadis rivayetine ehil olup olmadıklarını geliştirdikleri özel cerh ve ta?dîl terminolojisini kullanarak ifade etmişlerdir. İsnad tenkidinin sağlıklı yapılabilmesi cerh ve ta?dîl lafızlarının ve bunların delâlet ettikleri anlamların doğru olarak bilinmesini gerektirmektedir. Hadi

XIX. ve XX. yüzyıllar genelde İslâm özellikle de hadisle ilgili oryantalist çalışmaların yoğun olduğu bir dönemdir. Bu asırlarda yaklaşık altı yüz civarında oryantalist, telif, tercüme, neşir, ansiklopedi maddesi olmak üzere iki bine yakın çalışma yapmıştır. Bu dönemde oryantalist hadis anlayışının temelini Ignaz Goldziher atmış, Joseph Schacht ve onu takiben Gautier Herald A. Juynboll geliştirmiştir. Oryantalistlerin üstadı kabul edilen Goldziher'in eserleri özellikle müsteşrikler arasında en önemli kaynak

Hz. Peygamber, içinde doğup büyüdüğü Arap toplumunun bir üyesi iken nübüvvetle görevlendirilmişti. O dönem Arap toplumu, tamamen geleneklerin belirlediği kurallara göre davranmaktaydı. Bu durumda Hz. Peygamberin geleneklerle ilgili bir tavır belirlemesi gerekiyordu. Onun gelenekler karşısındaki tavrı; bazı geleneklerin iptali, bazılarının tashihi ve bazılarının da aynen devamı şeklinde olmuştur. Tashih edilen ve aynen devam ettirilen gelenekler, Hz. Peygamberin onayından geçmiş olmakla, Müslümanlar tarafınd

İslâm'ın ilim ve amele dayalı kültür ve medeniyet tarihine rengini veren, damgasını vuran iki ana damar Kur'ân ve Sünnet/Hadis'tir. Fert ve toplum, bu iki damardan akıp gelen nûr ile karanlıktan aydınlığa çıkar. İslâm kültür ve medeniyetini inşa eden harcın kimyasına, bu nûrun taşıdığı renkler karışır. Elinizdeki eserde, genellikle ibadetle ilintili olarak müslümanın hayatını tanzim eden ezan, selam ve vakıf uygulamaları gibi kaynağı hadis ve sünnet olan bildik örneklerin dışında, müslüman Anadolu ve Ru

Herhangi bir bilim dalının muhtevasını doğru kavrayabilmek o bilim dalına ait bilimsel sınırların tam olarak belirlenmesine, bu belirleme de büyük ölçüde o ilimde kullanılan terimlerin kendilerine özgü anlam çerçevesinin tarihî seyir içinde takip edilip ortaya konulmasına bağlıdır. Bu bağımlılık ve ihtiyaç, İslâmî ilimler arasında Istılahlar ilmi diye anılmaya belki en çok layık olan Hadis İlmi nde daha büyük çapta kendisini hissettirmektedir. Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi (Hicrî ilk Üç Asır), işt

Yüce Allah ve onun sevgili Peygamberi (s.a.v.) bizim dengeyi bulmamızı, ruhumuzla ve bedenimizle, dünyamızla ve ahiretimizle bir bütün olarak mutlu bir hayat sürmemizi istemektedir. Bunun için yolumuzu tayin etmiş, önümüzü aydınlatacak ışık vermiştir. Ama biz yola girmemişiz, yola girmişsek bile ışığı önümüze tutacağımız yerde arkamıza tutmuşsak ve bunun sonucunda da önümüze korkunç gölgeler çıkmışsa, bu bizim kendi kusurumuzdur. Muhtaç olunan şey, bunların ışığını günümüze taşıyacak, ufkumuzu açacak, yolum

Hadis Tetkikleri, daha önce çeşitli dergilerde tarafımızdan neşredilen 21 yazıdan teşekkül eden bir kitap çalışmasıdır. Bu yazıların büyük bir kısmı ulusal/ uluslararası hakemli dergilerde araştırma makalesi olarak neşredilmiş, bir kısmı da ulusal/ uluslararası sempozyumlarda tebliğ olarak sunulmuş ve tam metin bildiri kitaplarında basılmıştır. ?İşte böylece, siz insanlara şahit olasınız, Peygamber de size şahit olsun diye sizi vasat (adaletli, itidalli ve örnek) bir ümmet yaptık (Bakara 2/143) âyetinin yük

Allah'ın Elçisi (sav) daha hayattayken ashâbının değişik coğrafyalara dağılmaya başladıkları, dolayısıyla sahip oldukları hadis kültürünü beraberlerinde götürdükleri malumdur. Bu ve diğer bazı sebeplerin bir neticesi olarak hicrî II. yüzyılın ortalarına kadar birçok hadis sadece belirli bölgelerde bilinmekteydi. Dolayısıyla bu dönemlerde, bölgelerarası hadis kültürlerinin farklılığına bağlı olarak, fıkhî bazı ihtilafların ortaya çıktığı, hatta söz konusu ihtilafları gidermek için idarecilerin bu hususta çöz

Ebû Zeyd ed Debûsi 367 978 432 1041 Maveraünnehr'in yetiştirdiği yedi önemli Kadı'dan bir olup hilaf ilminin kurucusu kabul edilir. ed Debûsinin hilaf alanında yazdığı Takvimul Edille el Esrar fil Usûl vel Furu Tesisun nazar adlı eserler İslam dünyasında büyük yankı uyandırmış ve bu eserlere reddiyeler yazılmıştır. Hanefi olan ed Debûsi özellikle eş Şafii olan es Semani ve el Gazali tarafından eleştirilmiştir. ed Debûsi Hanefilerin hadisi hangi şartlarda hadisi delil aldığını ortaya koymuş ve ihtilaf konusu

Hz. Peygamber ile alakalı olarak nakledilen bilgilerin değişikliğe uğramadan muhafazası ve nesilden nesile intikalinin sağlanması dinin orijinalitesinin korunması açısından büyük önemi haizdir. İslam bilginleri, her devirde içinde bulundukları şartlara göre, Nebevî bilgilerin güvenli bir şekilde nakli için çeşitli tedbirler almıştır. Bu tedbirlerin başında hadis aldıkları şahısların/râvilerin kimliklerini, daha önemlisi hadis rivâyet etmeye ehil olup olmadıklarını araştırmak gelmektedir. Bu amaçla rivâyet d

Akıl ile naklin sınırlarını tespit meselesi, İslam düşünce tarihinin, güncelliğini hiç yitirmeyen bir tartışma konusu olagelmiştir. Kitap ve Sünnet'i anlama ve yorumlama, hayata tatbik etme konusunda ilk devirlerden itibaren çok belirgin olmasa da farklı anlayış ve yaklaşımların bulunduğu bilinmektedir. Özellikle Hz. Peygamber'in vefatı sonrasında bu iki esas üzerinde yavaş yavaş belirmeye başlayan farklı yaklaşımların tezâhür ettiği anlaşılıyor. Kitap ve Sünnet'in anlaşılması, yorumlanması ve uygulanması e

Sahih-i Buhârî nüshaları arasındaki farklara ve kimi nüshalardaki hatalara değinen çalışmalar nispeten erken dönemde başlamıştır. Fakat günümüz Sahîh baskılarında kullanılan Yûnînî nüshası temelinde hataları ele alan bir çalışma yok gibidir. Sahih-i Buhârî nüshalarının tanıtıldığı ve aralarındaki farkların makul bir izahının yapılmaya çalışıldığı bu kitap, yaygın olarak bilinen Yûnînî nüshası yanında pek bilinmeyen Sagânî nüshası ve Sehârenfûrî haşiyesi temelinde söz konusu hataları ele almakta ve önemli y

Dinin ikinci temel kaynağını teşkil eden Hz. Peygamber'in sünneti esas itibariyle bize hadisler, yani gerek şifâhî gerekse yazılı olarak nesilden nesile intikal eden haberler vasıtasıyla ulaşmıştır. Dolayısıyla bu haberlerin hangisinin doğru ve orijinal (sahih), hangisinin yanlış ya da sahte (zayıf/uydurma) olduğunu tespit etmek büyük önem taşımaktadır. Hadis tenkid ve tevsîki adı verilen bu değerlendirme ve tespit çalışması geçmişten günümüze ulemânın en önemli faaliyet alanlarından birini oluşturmuştur.

Hadis ilmi ile ilgili kitaplar, yazılış amacı ve yöntemleri bakımından çok çeşitlidir. Özelliklerini çok iyi bilmeyenlerin bu devasa ilmî miras içinde kaybolma ihtimali yüksektir. Bu nedenle, hem bir hadis bibliyografyası niteliğinde, hem de hadis kitaplarından nasıl istifade edileceğine yönelik bir kılavuz kitap ihtiyacı İslam dünyasında hep hissedilmiş, bu amaçla değişik çalışmalar yapılmıştır. Ancak, bu çalışmaların bir kısmı hadis kitapların tanıtımına ve nasıl kullanılacağına yer vermeyen bibliyografik

Hz. Peygamber'in ev sahibi, Mihmendâr-ı Rasûlullah ünvan ve şerefine eren, İstanbul'un aziz misafiri, Ebû Eyyûb Halid b. Zeyd el-Ensârî (radıyallahu anh) şecaat, sabır ve takvâ sahibi, gazâ ve cihad sevdalısıydı. Onun hayatı bir yılı hariç cepheden cepheye koşarak, cihad ederek geçmiştir. Medine'den İstanbul'a uzanan memâtı ve gözlerimiz önündeki mezarı buna şahittir. Necip milletimizin Eyyüp Sultan diye gönül tahtını açtığı mücâhid sahabiyi bu niyetle ziyaret etmeli ve onun rivayet ettiği hadislerden seçil

Son dönemlerde hadise, dolayısıyla hadisin islam dinindeki konumu ve değerine irtifa kaybettirme yönünde ciddi çabalara rastlanılmaktadır. Bu çabaların bir kısmı kasıtlı olsa da, diğer kısmı gerçekten bazı problemleri rasyonelleştirememekten kaynaklanmaktadır. Elinizdeki bu eserde, akademik hayatımızda kaleme aldığımız, dikkat çeken konularla ilgili makalelere yer verilmiştir. Önemli bir kısmı güncel hadis problemleri veya problemli olduğu iddia edilen alanlarla ilgilidir. Bu eser okunduğunda, bazı problem

XV. yüzyılda İspanyol Kardinal Segovia'lı John (ö. 1458) gibi bazı din adamlarının Müslüman dünyanın askerî ve siyasî manevralarla alt edilemeyeceğini söyleyerek İslâm'ın teolojik argümanlarla önlenmesine yönelik önerileri o dönemde gerçekleştirilemese de özellikle XVII. ve XVIII. yüzyıllarda hayata geçirilmeye başlamıştı. Zira genel olarak Doğu ve Uzak Doğu toplumlarını, özel olarak da İslâm tarihini konu edinen oryantalizmin ilk temelleri bu dönemde atılmıştı. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda temelleri atılan