İlk Müslümanlar Kur'ân'la tanışınca sadece onun içerdiği öğüt ve ibretlere vâkıf olmakla yetinmemişler, dünya ve âhiret saadetini temin etmek maksadıyla hükümlerini de doğru bir şekilde anlamak istemişlerdir. Böylece bir taraftan tefsirler, diğer taraftan da tefsir ilmi için vazgeçilmez derecede önemli olan usûlü't-tefsîr yani ulûmü'l-Kur'ân, târîhu'l-Kur'ân ve kırâatlerle ilgili eserler kaleme alınmaya başlanmıştır. Hicrî II. asırdan itibaren gerçekleştirilen bu tedvin faaliyeti, başlangıçta yavaş bir seyi

Edebî ve belagî ilimlerin merkeze alındığı Kur'an tefsirleri içinde, Zemahşerî'nin el-Keşşâf adlı tefsiri, kelimenin tam anlamıyla vazgeçilmez bir yere sahiptir. Çünkü Zemahşerî, Ferrâ, Ebû Ubeyde, Zeccâc, Rummânî ve Abdülkâhir el-Cürcânî gibi Kur'an'ı filolojik yönden tefsir eden alimlerin attığı temeller üzerine tefsir ilminin benzersiz eserlerinden birini bina etmiştir. Genellikle dile getirildiği gibi, ondan sonraki tefsirler az ya da çok onun etkisini taşıya gelmiştir. Keşşâf'ın tefsir tarihine etkisi

Kur'ân'ı bize indiren Allah, onu okumayı her günkü ibadetlerimizin en önemli bir parçası yaptı. Bu sayede biz her namaza duruşumuzda Allah'ın kitabını okuyor, bir bakıma, dersimizi O'nun huzurunda tekrarlamış oluyoruz. Elinizdeki kitapta, namazlarda sıklıkla okuduğumuz ve "namaz sûreleri" adıyla bilinen kısa sûreleri, sahih bilgilere dayanarak ve günümüzle de ilgisini kurmak suretiyle açıklamaya çalıştık. Bu arada, genel anlamda Kur'ân-ı Kerim'i anlamamıza yardım edecek bazı temel bilgileri de bahis araları

Ferdî ve toplumsal alanda insanlığın dinî ve ahlâkî bakımdan tüm ihtiyaçlarını karşılamayı hedefleyen Kur'ân'ın beşer hayatına yön vermesi, onun, ferdî ve toplumsal hayata ilişkin me¬sajının anlaşılmasıyla mümkündür. Bunun içindir ki, geçmişte müslüman âlimler birçok tefsir kaleme almışlardır. Bu eserlerin bir kısmı da sûre tefsiri mahiyetindedir. Onların yazılış amacı müslüman halkın tefsire olan ihtiyacını bir nebze olsun gidermektir. Çünkü hacimli tefsirleri okuyup anlamaya çalışmak kolay bir iş değildir

Her dil, bünyesinde içinde geliştiği kültür sahasının tecrübe mirasını saklar. İlâhî vahyin son halkasını oluşturan Kur'ân da, nâzil olduğu dönemin ilk muhâtaplarının dilini bir iletişim aracı olarak kullanmıştır. Bu bağlamda hitâp ve mesajlarını dilsel bir zemin üzerinden muhâtaplarına ulaştıran Kur'ân'ın anlaşılması ve yorumlanmasında kullandığı dilin özelliklerine vâkıf olmak önem arzetmektedir. Birçok dilde olduğu gibi Arap dilinin de kendisine has birtakım dilsel olguları var olup, geçmişte ve günümüz

Modern dönem dilbilim çalışmaları ile oldukça konuşulan bir konu haline gelen bağlam; İbrahim Enis, Temmam Hassan ve Kemal Beşir gibi çağdaş Arap dilbilimcilerinin çalışmalarının etkisiyle İslam dünyasının da gündemine girmiştir. Bu aşamadan sonra özellikle tefsir akademisinde, Kur'an'ın anlaşılmasında bağlamın önemi ile ilgili araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu araştırmalardan bir kısmında, Fıkıh ve Kelam disiplinlerinde Kur'an'ın hitap düzeyinin ihmal edilip ayetlerin bağlamsal unsurlardan mücerred

Kur'an, kendisinin Allah kelamı olduğunu kabul etmeyen bütün inkârcılara meydan okuyarak onları kendi benzeri bir kitap veya on sure ya da bir sure getirmeye çağırmıştır. Kur'an nazil olduğu dönemde Müseylime başta olmak üzere yalancı peygamberlerden Esved, Tuleyha ve Secah, kendilerine vahiy geldiğini ispat etmek için bazıseci'li sözler söyleyerek Kur'an'a nazire yapmaya çalıştıkları nakledilmiştir. Daha sonraları İbnü'l-Mukaffa, Mütenebbî ve Me‘arrî gibi büyük şair ve yazarlar, Kur'ân'a mu‘âraza yapmaya ç

Bu kitabımız, Tefsir Tetkikleri adıyla yayınlanan serinin üçüncü basamağını oluşturmaktadır. Yaklaşık 20 küsur yıllık akademik hayatımızda Tefsir alanında kaleme aldığımız çalışmalardan furuk nazariyesi ile ilgili olanlarını bu serinin üçüncü kitabı Tefsir Tetkikleri III'e tahsis ettik. Furuk nazariyesi, uzun ismiyle el-Furuku'l-Luğaviyye Kur'an'daki yakınanlamlı kelimeler arasındaki nüansların ortaya çıkmasını amaçlayan bir nazariyedir. Temeli Arap dili ve edebiyatına dayanır. Arap dili alanındaki furukla

Özgün çalışmalar yapmak ve yeni fikirler ortaya koymakla mükellef olan akademik çevrede: Yeni bir görüş ortaya koyarsam, acaba bana ne derler? kaygısı, bir tür çevre baskısı söz konusudur. Bu endişeye kapılmayarak şahsî fikirleri açıkça ifade etmek veya hâkim kanaat ve düşünceye muhalif olan ilim adamlarının görüşlerini ortaya koymak, onları benimsemek neredeyse cesaret olarak nitelendirilmekte, bu da ilmî çalışmanın ve fikrî gelişmenin önünde büyük bir engel teşkil etmektedir. Birbirinin şahsiyetini renc

Bu kitabımız, Tefsir Tetkikleri adıyla yayınlanacak serinin ikinci basamağını oluşturmaktadır. Bu seride yaklaşık 20 küsur yıllık akademik hayatımızda Tefsir alanında kaleme aldığımız çalışmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu serinin ikinci kitabını Tefsir Tetkikleri 2 olarak isimlendirdik. Serinin bu ikincisinde 6 ayrı çalışma mevcuttur. Bu çalışmalardan ilki, iki akademisyen arkadaşımla birlikte yapılmış olup İlahiyat Fakültelerinde Tefsir Dersi üzerine akademisyenler ve öğrenciler perspektifinden

Günümüzde gerek müslüman gerek gayr-ı müslim araştırmacıların geçmiştekine kıyasla oldukça farklı sayılabilecek bakış açılarından hareketle yaptıkları Kur'an yorumları pek çok tartışmaya neden olmuş görünmektedir. Batı düşüncesinin son üç asrı boyunca gelişmiş bazı kuram ve yöntemlerin İslam dünyasında bilginin üretim ve koordinasyonunu sağlayan eğitim kurumları ve şahsiyetler üzerinde değişik ölçülerde etkili olduğu açıktır. Bu etkinin ve oluşturduğu karşı-tepkinin neden olduğu tartışmalar "Çağdaş İslam Dü

Kurân hukûkî alanla ilgili bir takım düzenlemelere yer verdiği gibi, ahlâk alanında da bazı ilke ve prensiplere yer vermiştir. Onun ahlâkla ilgili serdettiği bu esasların oldukça yoğun bir şekilde bulunduğu sûrelerden birisi de Lokman Sûresidir. Görebildiğimiz kadarıyla söz konusu sûre, şirk unsurlarından arınarak tevhide gönül vermiş, yaratanına, ana-babasına ve insanlara karşı saygılı, sorumluluk bilinci taşıyan, namazını hakkıyla kılıp, zekatını veren, insanları daima iyiye ve güzele sevkedip kötülüklerd

Kur'ân ve siyer, bütünün iki parçası konumundadır. Siyer, Kur'ân'ı beyân eder, Kur'ân ise siyeri cem eder. Diğer bir ifadeyle siyerin özü ve hülâsası Kur'ân, Kur'ân'ın tafsîli ise siyerdir. Kur'ân ile Hz. Peygamber (s.a.s.) arasında kül-cüz ilişkisi olması hasebiyle Kur'ân'da yer alan bir talebin rükunları, cüzleri, tafsîlatı ve tamamlayıcı unsurları yahut nitelikleri siyer rivâyetlerinde yer almaktadır. Yani dinin ikâmesi için zarûri olan emir ve nehiyler Kur'ân'da aslî itibariyle yer almakla birlikte bunl

Bu kitabımız, Tefsir Tetkikleri adıyla yayınlanacak serinin ilk basamağını oluşturmaktadır. Bu seri yaklaşık 20 küsur yıllık akademik hayatımızda Tefsir alanında kaleme aldığımız çalışmaları bir araya getirmeyi amaçlamaktadır. Bu serinin ilk kitabı, Tefsir Tetkikleri I olacaktır. Serinin bu ilkinde (Tefsir Tetkikleri I) 9 ayrı çalışma mevcuttur. Bu çalışmalardan ilki, ilim geleneğimizde mevcut olan nakil-nispet ve anlama sorununa ele almaktadır. İkincisi, Kur'an'ın tercümesi konusuna yoğunlaşmaktadır. Üçün

Genel olarak tefsir tarihine baktığımızda Kur'ân'ın ta¬mamını kapsayan tefsir yazma geleneğinin hâkim unsur olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, zaman zaman müstakil sûre tefsirlerinin yazıldığı da bilinen bir gerçektir. Özellikle üzerinde yaşadığımız Anadolu coğrafyasında, hem beylikler, hem de Osmanlı devleti döneminde yazılan sûre tefsirlerinin çokluğu ve çeşitliliği dikkatlerden kaçmamakta¬dır. Buna ilaveten son zamanlarda, gerek ülkemizde gerekse İslâm dünyasının diğer bölgelerinde yapılan Kur'ân ve

İlahi vahyin son halkasını oluşturan Kur'an, nazil olduğu dönemin ilk muhataplarının dilini bir vasıta olarak kullanmıştır. Diğer dillerde olduğu gibi bu dilde de çokanlamlı kelimeler bulunmaktadır. Zira bir kelimenin birden fazla anlama delâlet etmesi hususu, bütün tarihi boyunca insanoğlunun kullanmış olduğu bir iletişim ve anlaşma aracı olan dil olgusunun temel özelliklerinden birisidir. Ayrıca, vahyin bu son halkasının, bu dilin bazı kelimelerine yeni -özellikle de dinî ve ahlâkî- anlamlar yükleyerek an

Terimlerin anlamlarını öğrenmek, kapsamlarını anlamak için genel sözlükler yeterli değildir. Bunun için özel sözlüklere ihtiyaç vardır. Çünkü her bilim dalının kendine mahsus terimleri söz konusudur. Bunları her zaman genel sözlüklerde bulmak mümkün değildir. O halde yapılması gereken önemli görevlerden biri de her bilim dalının terimlerini müstakil olarak bir kitapta toplamak suretiyle okuyucuların işini kolaylaştırmak olmalıdır. İşte biz de bu anlayıştan hareketle İslâmî ilimler içinde çok önemli bir yere

Nahiv ve Kıraat ilimleri birbirinden bağımsız olarak çokça çalışılan konulardan olmuştur. Ancak bu iki ilim arasındaki etkileşim ülkemizde başlı başına bir çalışmaya konu edilmemiştir. Bu çalışmada nahiv ve kıraat ilimleri arasındaki ilişki ve bu ilişkinin düzeyi ele alınmıştır. İki ilim dalı arasındaki ilişkinin; nahvin kıraatleri etkilemesi, kıraatlerin nahvi etkilemesi, nahiv ve kıraatlerin karşılıklı etkileşimi şeklinde ele alınması söz konusu olmuştur. İki ilim arasındaki etkileşimde kıraatlerin etken,

İslam'la tanışmadan önce de güçlü devletler kuran Türkler, İslâm'la birlikte daha üst bir noktaya evrilmişler, büyük medeniyetler tesis etmişler, Kur'ân'dan aldıkları ilhamla hâkimiyetlerinin ulaştığı coğrafyaları maddeten ve mânen imâr etmişlerdir. Türklerin kurduğu en ihtişamlı devletlerden biri olan Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye, medeniyet dediğimiz mefhûmun mücessem bir örneği olarak tarih sahnesinde uzun yıllar boy göstermiştir. Birçok sahada çok parlak inkişaflar gerçekleştiren Osmanlı'nın, bu terakk

Nazil olduğu andan itibaren müslümanlar Kur'an'ı korumaya ehemmiyet vermiş, hiçbir değişikliğe uğramadan sonraki nesillere intikalini sağlamışlardır. Bu gayretler Kur'an'ın her bir kelimesinin ilk mushaflar olan Hz. Osman mushaflarında nasıl yazılmış olduğuna varıncaya kadar uzanmıştır. Sonraki yıllarda yazılan mushaflarda hattatlar mushaf yazımında ilk mushafların imlasına riayet etmişler ise de biraz daha serbest davrananlar da olmuştur. İslam dünyasında mushaf basımının başladığı 19'uncu yüzy